Ongehoord, een organisatie die onderzoek doet naar misstanden in de veehouderij, heeft deze week een onderzoek gepubliceerd over het Beter Leven keurmerk van de Dierenbescherming. Ook hebben ze een petitie gelanceerd tegen dit keurmerk.

Beter Leven, opgericht door de Dierenbescherming in 2007, is het grootste keurmerk voor vlees. Wat betreft varkensvlees heeft Beter Leven een marktaandeel van 90%.

Hoewel de Dierenbescherming claimt dat haar keurmerk resulteert in een veehouderij die “minder en beter” produceert, is de Nederlandse veestapel sinds de oprichting van het keurmerk alleen maar gegroeid.

In 2020 werden zo'n 3,7 miljoen varkens onder het Beter Leven Keurmerk gehouden. Het gros onder 1 ster, wat nauwelijks verschilt van reguliere productie: varkens met 1 ster krijgen een speeltje in hun hok maar hebben amper meer ruimte in hun hok, hebben geen toegang tot frisse buitenlucht, moedervarkens staan gefixeerd in kraamkooien, biggen blijven maximaal 4 weken bij hun moeder (idem voor gangbare biggen), varkensstaarten worden gecoupeerd en hoektanden worden gevijld. Zie hier hoe een Beter Leven eruit ziet.

Uiteraard eindigen alle dieren op de slachtbank, dus al zou hun leven wel heel goed zijn, wat maakt het uit als je alleen maar op de wereld bent gezet om tegen zoveel mogelijk winst uitgebuit en gedood wordt? Maakt dat speeltje in de stal de rit naar het slachthuis goed?

Het keurmerk geeft mensen juist aanmoediging om door te gaan met vlees eten en sust het geweten. Het doet dus helemaal niets om de veestapel te verminderen.

Als het voor de dieren dan niets uitmaakt, wie profiteren dan van het keurmerk?

De Dierenbescherming zelf heeft sinds 2010 meer dan een miljoen euro overheidsgeld heeft ontvangen voor ontwikkeling en promotie van haar keurmerk. Daarnaast krijgen ze inkomsten uit de bijdragen van het toenemend aantal deelnemers. In 2019 was dit € 1,9 miljoen. Wat er met dit geld wordt gedaan is onbekend want de cijfers zijn niet openbaar. In een reactie laat de Dierenbescherming weten dat ze niet aan het keurmerk verdienen maar komt verder niet met een verslag op de proppen.

Nu Vion. Vion is een zogenaamde ketenregisseur, de partij “die de veehouderij bedrijven aanmeldt bij de Stichting Beter Leven Keurmerk en toezicht houdt op de, bij zijn keten aangesloten, veehouderijbedrijven. Daarnaast koppelt de ketenregisseur de verschillende schakels binnen de keten aan elkaar, van primair bedrijf tot verwerker / verkoper en alle schakels die daar tussenin kunnen zitten.” Een machtige positie dus.

Vion is naar eigen zeggen, samen met de Dierenbescherming, Albert Heijn en Unilever (Unox) in 2010 initiatiefnemer geweest van de marktintroductie van varkensvlees met één ster Beter Leven.

Het eigen merk "Good Farming Star" krijgt in Nederland 1 ster van Beter Leven en in Duitsland valt het onder het vergelijkbare merk “Für Mehr Tierschutz”. Vion sluit hiervoor contracten af met zo'n 185 Nederlandse varkenshouders. (Reguliere boeren zijn niet gecontracteerd en leveren aan wie meer betaalt). In 2014 meldde Vion al een toenemende vraag en in 2015 sloot ze een overeenkomst met Albert Heijn. Deze exclusieve overeenkomst betekent dat alle Beter Leven vlees van de AH (zo'n 97%) van Vion komt, iets wat uiteraard zeer rendabel is voor de vleesgigant. In 2019 volgde een zelfde contract met Plus supermarkt, over andere retailers is vooralsnog niets bekend.

Er is Nederland slechts één 2-sterren varkensboer: Hamletz verkoopt onder de naam ‘Scharrelvlees van Annechien" exclusief aan AH in samenwerking met Vion. Biologisch gehouden varkens krijgen 3 sterren en die verkoopt Vion via hun dochter de Groene Weg. De Groene Weg slacht 100.000 varkens per jaar (0,6% van het totaal van Vion: het aandeel ‘bio’ is dus marginaal). Over deze 3 sterren varkens zegt Bite Back: "Bij bioboeren mogen varkens niet onverdoofd gecastreerd worden en gebeurt het staartknippen minder vaak dan in de intensieve veeteelt. Indien varkens ziek worden, krijgen ze niet meteen medicatie. Er wordt eerst gewerkt met voedingssupplementen of homeopathie. Als er echt geen andere oplossing is, mag het dier klassieke geneesmiddelen krijgen. Dit mag slechts één keer gebeuren, anders mogen de bioboeren het vlees niet meer als biologisch verkopen. In realiteit betekent dit dat de dieren langer ziek blijven. Het transport van biodieren en dieren uit de gangbare veeteelt zijn hetzelfde. Varkens die van een bioboerderij komen, kennen een even gruwelijke dood als hun soortgenoten uit de gangbare industrie."

Albert Heijn is dit jaar samen met Vion ook maar een merk begonnen: "Beter Voor Varken, Natuur en Boer". Dit is een soort milieu-uitbreiding op het Beter Leven keurmerk; maar het is niet meer dan een logo en valt dan ook volledig onder de eigen regie (zie ook FD). Deze neiging to regisseren hebben Vion en Ahold met elkaar gemeen: hoe meer je de keten in eigen hand houdt, hoe sterker je wordt. Vion zegt zelf dat het "Good Farming Star" programma de blootstelling aan volumeschommelingen voor varkensvlees in Nederland en Duitsland heeft verminderd.

Overigens heeft Vion, en ook de Albert Heijn, overheidssubsidies gekregen om het keurmerk te promoten bij de consument. Zo kreeg Vion subsidie voor onderzoek naar de haalbaarheid van de productie van Good Farming Star.

In 2017 subsidieerde het Ministerie van Economische zaken de samenwerking met met het Duitse keurmerk “Für Mehr Tierschutz”, wat zorgt voor een betere toegang op de Duitse markt en een groter marktaandeel. Ook voor Vion is dit alles zeer rendabel, want de Duitse markt heeft nog veel meer mogelijkheden tot uitbreiding.

Zoals Ongehoord al concludeert: "De industrie zal niet minder dieren fokken omwille van een keurmerk, omdat dit ingaat tegen haar financiële belangen."

De Dierenbescherming heeft ondertussen laten weten de mening van Ongehoord niet te delen en heeft het over "ongenuanceerde uitspraken die het keurmerk en het grote vertrouwen daarin schaden".

Een aantal varkensboeren kun je opzoeken op de Good Farming Star website. Een groot deel van deze boeren levert varkens aan Vion.